Natuurlijke waterbron
Balk 3 en Balk 5, Veenendaal .
Een waterbron is een plaats waar stromend water op natuurlijke wijze uit de bodem opwelt of ontspringt en het verschijnend water zelf.
“Kwel is grondwater dat onder druk aan de oppervlakte uit de bodem komt. In het algemeen ontstaat kwel door een ondergrondse waterstroom van een hoger gelegen gebied naar een lager gelegen gebied. ... Kwel kan zich afspelen over afstanden van enkele meters tot vele kilometers. Kwelwater vormt bronnen.”.
Verwant met het begrip “bron” is het begrip “wel”. “Bron” heeft een meer algemene betekenis. Bij “wel” denkt men meer aan een voortdurend opborrelen uit de grond, bij waterbron aan een gemakkelijke gelegenheid om de vloeistof door scheppen enz. te verkrijgen. Van “wel” is “opwellen” en “opwelling” gevormd. “Wel” betekent het opkomen van water uit de diepte, uit de grond beneden het oppervlakte der aarde.
De Balk heette heel vroeger Buurtsteeg en was Ede’s grondgebied. Dit deel is in 1960 door een grenscorrectie bij Stichts Veenendaal gevoegd (info hierover). Buurtsteeg werd het Buurtlaan Oost en Buurtlaan werd Buurtlaan West.
Bij weinig Veenendalers bekend: De plek waar u dit nog zichtbaar is, - Balk 3 en Balk 5, (woningen stammen uit 1935) waar het bronwater (in de oorlog) als drinkwater aan Veenendalers werd geleverd. (bewoners zouden anders lopend het water in Ede hebben moeten ophalen). Nu nog zichtbaar in vorm van een vijver, deze "bron" is overigens nog steeds actief.
Balk 3 en Balk 5 was vroeger een pand van het waterleidingsbedrijf Ede. In de kelder stonden grote pompinstallaties die zorgden voor de watervoorziening van Ede. Toen dit nog Gelders Veenendaal was. Na grenscorrectie (1960) tussen Ede en Veenendaal is het pand verkocht in tweeën gedeeld en omgebouwd tot 2 woningen. De vijver is gebleven, omdat het een natuurlijke “waterkwel” is.
Ik de kelder van dit pand was alles aanwezig om het water als drinkwater aan de Edenaren te leveren.( Nu alleen als grote kelder zichtbaar).